IBM’in 2029 Hedefi: Starling ile Hatalara Dayanıklı Büyük Ölçekli Kuantum Bilgisayarı
Kuantum geleceği Starling ile geliyor…
IBM, 10 Haziran 2025 tarihinde yayımladığı blog yazısında (Ryan Mandelbaum ve ekip tarafından) 2029 yılına kadar Starling adlı büyük ölçekli, hata toleranslı kuantum bilgisayarını kurma hedefini net bir şekilde ortaya koydu.
Bu sistem:
- 200 mantıksal kübit üzerinde çalışacak,
- (📌 Kübit nedir? Klasik bilgisayarlardaki “bit”in kuantum versiyonudur. 0 ve 1 olabilen bit’ten farklı olarak, kübit aynı anda hem 0 hem 1 olabilme özelliğine sahiptir.)
- 100 milyon kuantum kapısı çalıştırma kapasitesine sahip olacak,
- (📌 Kuantum kapısı nedir? Bir işlemciye nasıl mantık kapılarıyla işlem yaptırıyorsak, kuantumda da kuantum kapılarıyla kübitler arasında işlemler uygulanır.)
- qLDPC tabanlı yeni hata düzeltme kodu “bicycle code” sayesinde geleneksel yöntemlere göre çok daha verimli.
🚀 Neden Bu Önemli?
- Hata Düzeltme ve Dayanıklılık
bivariate bicycle kodları, 144 fiziksel kübit kullanarak 12 mantıksal kübit üretiyor ve hata toleransında yüzey koduna benzer güvenlik sunuyor, ancak 10 kat daha az fiziksel kübit gerektiriyor. (📌 Mantıksal kübit nedir? Fiziksel kübitlerin hata düzeltme algoritmalarıyla bir araya gelerek oluşturduğu, daha güvenilir hesaplama birimidir.) - Modüler ve Ölçeklenebilir Mimari
- 2025: Loon – C‑coupler’lar ile uzun mesafe bağlantılar kurmaya yönelik ilk adımlar.
- 2026: Kookaburra – qLDPC bellek + mantıksal işlemci (logical processing unit).
- 2027: Cockatoo – İki modül birleştirilerek modüler sistem mimarisinin test edilmesi.
- 2028–2029: Starling – Modüler yapı tamamlanarak 200 mantıksal kübite ulaşılmış olacak.
- Gerçek Zamanlı Hata Kodlayıcı (Decoder)
Relay‑BP adlı yeni decoder FPGA/ASIC tabanlı, geleneksel yöntemlere göre 5–10 kat daha hızlı ve kompakt. - Yol Haritası & Yolun Kısa Adımları
IBM, 2026’ya kadar kuantum üstünlüğü (quantum advantage) sağlanacağını; Starling’ın ise 2029’da devreye gireceğini öngörüyor.
🌐 Dünyaya Etkisi
- Pazar & Finans: IBM hisseleri bu duyuru sonrası rekor kırarak %25 artış gösterdi ve işlem hacmi rekor seviyeye ulaştı .
- Sektörel Rekabet: Google, Microsoft ve Amazon da kuantum alanında çalışırken IBM’in hedefi, mühendislik yönü ve ölçeklenebilirliğiyle öne çıkıyor .
⚙️ Akademi ve Yazılım Dünyası
- qLDPC “bicycle code” yapısı geçtiğimiz yıl Nature’da yayımlandı, şimdi bu kodlar gerçek mimaride uygulanıyor. IBM, hata düzeltme ve kod çözme alanında somut ve uygulamalı yöntemler sunuyor.
- Yazılım tarafında, Qiskit Runtime’da dinamik devre optimizasyonu ve HPC entegrasyonları hedefleniyor.
🧩 Toparlayacak Olursak
IBM’in Starling planı, sadece teorik bir iddia değil;
- modüler mimari,
- verimli hata düzeltme kodları,
- hızlı donanım tabanlı decoding,
- yazılım ekosistemi entegrasyonu
ile 2029’da gerçek dünya için kullanılabilir kuantum sistemini getirmeyi amaçlıyor.
Bu projeyle birlikte ilaç keşfi, malzeme bilimi ve optimizasyon gibi kritik alanlarda kuantum üstünlüğü elde etmek mümkün hale gelecek.
Yeni Gelişmeler
- Yakın vadede: 2025 – Nighthawk ile 120 fiziksel kübit, 5.000 kuantum kapısı.
- 2026: Quantum advantage (QC + HPC kombinasyonu).
- 2029 sonrası: Blue Jay – daha büyük sistemle yaklaşık 2.000 mantıksal kübit hedefleniyor.
Bu heyecan verici gelişmeler ışığında, Starling kadar önemli olan bir başka konu da IBM’in saydam ve modüler yol haritası. Kuantum alanına adım atanlar için erken dönemde Qiskit tabanlı ilginç uygulamalar geliştirmek öğrenme açısından büyük fırsat yaratıyor.
Sonuç: IBM’in 2029 hedefi hem teknik açıdan sağlam temellere dayanıyor hem de kuantum-hibrit bir geleceğe güçlü bir köprü kuruyor. Bu blog yazısı umarım projenin detaylarını ve nasıl ilerlediğini anlaşılır şekilde aktarmıştır.
Kuantum geleceği Starling ile geliyor yazımın kaynağı: https://www.ibm.com/quantum/blog/large-scale-ftqc?linkId=15015348
Diğer IBM yazılarım için BURAYA lütfen.
